18-04-2024
Informatiebijeenkomst
Erfgoed in de klimaatstresstest
Op donderdagmiddag 18 april 2024 organiseerde het Steunpunt in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) een bijeenkomst over de klimaatstresstest van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie bij het Huis voor de Kunsten in Roermond.
In een klimaatstresstest wordt geïdentificeerd wat de mogelijke kwetsbaarheden zijn binnen een gemeente. Deze kennis stelt de gemeente in staat om de juiste maatregelen te nemen om schade en verlies te beperken. Er wordt daarvoor gekeken naar vier klimaatthema’s: wateroverlast, hitte, droogte en overstroming. Deze thema’s zijn het landelijke uitgangspunt, maar gemeenten hebben ruimte om zelf te bepalen hoe ze een stresstest uitvoeren en welke thema’s hierin een plek krijgen.
In 2019 hebben alle gemeenten al een eerste klimaatstresstest uitgevoerd. Het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie monitort de klimaattesten van alle overheden en projecteert deze op een kaart. Maar de kennis over klimaatverandering neemt steeds toe. In oktober 2023 zijn de nieuwe KNMI-klimaatscenario’s uitgekomen en deze data wordt komend jaar verwerkt in digitale kaarten. Om de stresstesten actueel te houden, moet iedere gemeente deze om de zes jaar actualiseren. De eerste actualisatie zal in 2025 plaatsvinden.
Cultureel erfgoed is binnen de klimaatstresstesten van 2019 maar slechts door een zeer beperkt aantal gemeenten meegenomen. De RCE en het Steunpunt streven ernaar dat in 2025 in iedere stresstest cultureel erfgoed is meegenomen. Ook erfgoed ontkomt immers niet aan de gevolgen van klimaatverandering. Tegelijkertijd is cultureel erfgoed als kennisbron onderdeel van de oplossing. Het verleden kan de beste plek aanwijzen voor wateropslag of wijzen op historische fouten.
Tijdens het plenaire gedeelte presenteert Bart Zwegers zijn onderzoek over over de wijze waar erfgoed wordt meegenomen in het kader van rampenbestrijding/klimaatverandering, maar ook die van kunst en cultuur (museale/archiefcollecties etc.). Daarnaast zal Karim van Knippenberg een toelichting geven op de stand van zaken in het Erfgoedlab, die in het seizoen 2023-2024 water(veiligheids-)vraagstukken in combinatie met erfgoedbelang als thema heeft.
Na het plenaire deel kun je kiezen uit twee workshops over het stedelijk of landelijk gebied, waarin je leert om in de nieuwe stresstest erfgoed in te brengen om rekening mee te houden én als kennisbron.
Workshop 1: Risico’s van klimaatverandering voor erfgoed
Een belangrijk hulpmiddel om een stresstest uit te voeren is de Klimaateffectatlas. Dit hulpmiddel is een vertaling van de getallen en scenario’s van het KNMI op een kaart. Tijdens de eerste workshop gaan we met aan de hand van de quickscan en andere bronnen de risico’s verkennen voor het onroerend en roerend erfgoed binnen je eigen gemeente. N.B. Het bepalen van een adaptatiestrategie is geen onderdeel van deze workshop.
Workshop 2: Kennis uit het verleden voor klimaatadaptatie
Het landschap zit vol historische kennis die bij adaptatiemaatregelen de sleutel kan zijn voor een juiste ingreep op een juiste plaats. Het watersysteem, en vooral hoe zich dat in de geschiedenis ontwikkeld heeft, kan bijvoorbeeld oplossingen bieden bij watertekort of wateroverlast. Doordat we technisch steeds meer kunnen, lijken we deze kennis van de ondergrond steeds meer te verliezen.
Sandra Fatorić deed onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering voor het erfgoed in Nederland. Zij heeft in haar studie aangetoond dat vooral aan de westkust van Nederland de gevolgen van klimaatverandering voor het erfgoed zullen zijn. Op het Kennisportaal Klimaatadaptatie staat meer informatie over de bedreigingen voor cultureel erfgoed door klimaatverandering.
Tijdens deze workshop leerde je op basis van historische kennis en kaartmateriaal voor welke adaptatiemaatregelen de ondergrond zich op een specifieke plek het beste leent.
Voor wie?
Deze gratis bijeenkomst is bedoeld voor erfgoedambtenaren en ambtenaren die betrokken zijn bij de totstandkoming van klimaatstresstesten.
Tijd en locatie
De bijeenkomst vindt plaats op donderdag 18 april van 13.00 tot 17.00 in het Ondernemersplein te Roermond:
Ondernemersplein
Steegstraat 5
6041 EA ROERMOND
Programma
13:00 uur NETWERKLUNCH
14:00 uur OPENING
14:05 uur "Introductie op de klimaatstresstest, klimaateffectenatlas, klimaatverandering & erfgoed, water & bodemsturend" door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
14:30 uur "Hoe maken we erfgoed weerbaar?" door Bart Zwegers, Universiteit Maastricht
14:50 uur "Water(veiligheids-)vraagstukken in combinatie met erfgoedbelang" door Karim van Knippenberg, Erfgoedlab
15:00 uur Workshop deel 1 Risico’s van klimaatverandering voor erfgoed in stedelijk gebied
15:30 uur PAUZE
15:45 uur Workshop deel 2 Kansen voor klimaatadaptatie door cultuurhistorie in landelijk gebied
16.15 uur AFSLUITING
Aanmelden
Deze bijeenkomst was voor iedereen toegankelijk die bij gemeentes die in hun werk te maken hebben met de gevolgen van klimaatverandering. Stuur deze uitnodiging daarom ook vooral door naar je collega die werkt aan water en/of klimaatadaptatie. De aanmelding voor deze bijeenkomst is gesloten.
Laatst bewerkt: 02-05-2024
