Herbestemming
Herbestemming is in toenemende mate een maatschappelijke opgave. Recent kwam in het nieuws dat er ca. 8,32 miljoen m2 kantoorruimte leeg staat. Ook monumentale en karakteristieke kerken, voormalige postkantoren, boerderijen en fabrieksgebouwen staan leeg.
Voor- en nadelen
Voor het duurzaam behoud van het erfgoed is leegstand een ernstige bedreiging. Ook maatschappelijk gezien is leegstand ongewenst: leegstaande gebouwen betekenen kapitaalvernietiging en vormen een bedreiging voor de leefbaarheid eromheen. Daarnaast zijn er in onze samenleving nog vele onvervulde ruimtelijke behoeften, en willen we de resterende open ruimte zo min mogelijk verder bebouwen. Ook vanuit milieuoogpunt heeft herbestemming de voorkeur boven sloop en of nieuwbouw. Erfgoed fungeert bovendien vaak als een krachtige motor in gebiedsontwikkelingen omdat het het gebied van meet af aan voorziet van een eigen identiteit. Vanwege het maatschappelijk belang erkennen publieke overheden steeds vaker dat ook zij een rol hebben in het vraagstuk van leegstand en herbestemming. Alle voor- en nadelen van herbestemming zijn samengevat op een zogenaamde argumentenkaart.
Herbestemming en de RCE
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is betrokken bij herbestemmingen van karakteristiek vastgoed. Er is aandacht voor herbestemmingsprogramma's als voor gebiedsopgave. Ook maakt het herbestemmingsvraagstuk een belangrijk deel uit van programma’s zoals de Agenda Toekomst Religieus Erfgoed, aangezien een groeiende groep leegkomende kerken en kloosters een nieuwe bestemming moet vinden, en van het programma Interieurs waarin beleid geformuleerd wordt voor een categorie erfgoed die tot op heden vaak door onwetendheid in de container belandt. Ten slotte zijn er belangrijke raakvlakken tussen herbestemming en duurzaamheid. Dat komt niet alleen tot uitdrukking in het programma Duurzaam Erfgoed, maar ook in de expertise die er binnen de RCE is op het terrein van energie, klimaat en brandveiligheid.
Subsidieregeling
De rijksoverheid hecht veel belang aan het vinden van nieuwe functies voor monumenten en karakteristieke gebouwen. Met een nieuwe functie krijgen de gebouwen weer een toekomst en een meerwaarde voor de samenleving. Zo is in Roermond een voormalige gevangenis omgebouwd tot Hotel het Arresthuis.
Om herbestemming te stimuleren heeft de Rijksdienst een subsidieregeling ingesteld. Eigenaren en belanghebbenden kunnen subsidie aanvragen voor een haalbaarheidsonderzoek naar de herbestemmingsmogelijkheden van een monumentaal pand. Eigenaren kunnen ook subsidie aanvragen voor het wind- en waterdicht maken van het pand tijdens de planvorming.
Meer informatie over deze subsidieregeling vindt u op Monumenten.nl.
Aanvragen kunnen elk jaar ingediend worden van 1 oktober tot 1 december bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
'Een toekomst voor...'
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is een publicatiereeks gestart over herbestemmingen van verschillende soorten gebouwen. Hierin zijn de volgende publicaties verschenen:
Een toekomst voor kerken
Een toekomst voor boerderijen
Een toekomst voor molens
Een toekomst voor kasteelruines
Een toekomst voor watertorens
Een toekomst voor kloosters
Een toekomst voor dijken
Handreiking Leegstand te Lijf
De VNG heeft de Handreiking Leegstand te Lijf opgesteld. Deze handreiking biedt handvatten om samen met andere gemeenten en externe partners leegstand op te lossen in uw lokale situatie. Een overzicht van alle instrumenten en checklists geven richting aan een concrete uitvoering van leegstandvisie en -beleid. Ook geeft de handreiking tips voor succesvolle communicatie met de betrokken partijen. Tot slot is een model van de nieuwe leegstandverordening opgenomen.
Laatst bewerkt op 10-07-2015
